1. Waarom leiderschap?
Er vinden momenteel grote veranderingen plaats in de zorg onder invloed van de 5 i’s: internationalisering, informatisering, informalisering, intensivering & individualisering. Deze 5 i's markeren de overgang van een moderne naar een postmoderne maatschappij. In een postmoderne cultuur is alles contextgebonden en is er van 'vanzelfsprekendheid' nauwelijks nog sprake. Op persoonlijk niveau betekent dit dat ‘goed zijn in je vak’ tijdelijk is en op zich niet meer afdoende om als volwaardig professional te kunnen functioneren. Organisaties moeten zich steeds sneller kunnen aanpassen aan de veranderende eisen die de omgeving stelt; het moet efficienter en/of men moet anderzins meerwaarde creëren. Integratie van professional en organisatie vindt plaats in het zichtbare gedrag (transparantie) van de professional dat samenhangt met het behalen van een goed of slecht resultaat in een bepaalde context: competentie(s). In de zorg vormt het onderstaande CanMEDS model zowel een totaalbeeld als invulling van deelcompetenties voor organisaties als individuele professionals.
Als een concept zowel totaal als onderdeel is van dat geheel is sprake van een fractal: communiceren als expert, vereist organiseren als expert etc., maar ook: iedere professional is de organisatie en vice versa! Deze fractale ‘dubbelheid’ gaat hand in hand met een samenspel van differentiatie en integratie.
- Differentiatie; ontwikkeling omvat specialisatie, het zich eigen maken van de diverse metacompetenties op steeds hoger niveau;
- Integratie; ontwikkeling omvat het integeren van hoog gespecialiseerde competenties tot een adaptief geheel met emergente nieuwe kenmerken die niet herleidbaar zij tot de oude kenmerken van de verschillende onderdelen.
- Integratie en differentiatie krijgen vorm in de concepten: persoonlijk leiderschap en de lerende organisatie.
Integratie en differentiatie vormen twee kanten van dezelfde medaille, maar kennen binnen het ecosysteem van de natuur wel richting: van geheel naar onderdelen. De plant vormt blaadjes en niet andersom. Die gedwongen richting leidt in artificiele omgevingen, zoals ziekenhuizen, tot problemen. In de dagelijkse praktijk groeien dat soort organisaties namelijk precies andersom. Er vindt doorlopend samenvoeging, opsplitsing, clustering en stapeling van deelprocessen plaats: stavolutie. Men veegt bladeren bij elkaar en verwacht dat het geheel de eigenschappen van een plant gaat vertonen.
Meer weten? Lees verder over de boeiende paradoxen en professionele dilemma's in de zorg!